NAR HAKKINDA

Ilıman iklim meyve türleri arasında yer alan nar (Punica granatum)’ın anavatanı Ortadoğu, Anadolu, Kafkasya ile İran Körfezi arasında kalan bölge olup, 5000 yıldır kültüre alındığı bilinmektedir. Nar çeşitli iklim ve toprak şartlarında yetişebilen, bakımı kolay, iç ve dış pazarda uygun fiyatla pazarlanabilen ayrıca depoda uzun süre dayanabilen bir meyve türüdür. Nar bitkisinin oldukça geniş bir adaptasyon kabiliyeti bulunmaktadır. Genellikle tropik ve subtropik iklim bitkisi olmakla beraber -10 ˚C’ye kadar ki düşük sıcaklıklara dayanabilmektedir. Ülkemizin bir bölümü narın anavatanı içinde bulunmakta ve üretim yapılmaktadır. En fazla Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde olmak üzere yaklaşık 50 ilimizde yetiştirilebilmektedir. Genel olarak bahçe kenarında çit bitkisi olarak ya da karma bahçelerde kullanılan nar, son yıllarda besin değerinin keşfedilmesi ve buna bağlı olarak ihracat imkanının artmasıyla kapama bahçeler halinde tesis edilmeye başlamıştır. Besin değeri yanında fidan üretiminin kolay olması, bakım işlerinin kolay ve az masraflı olması, dikimden kısa süre sonra birim alandan alınan verimin fazla olması, hasattan sonra depolama ve uzun sürede pazarlanmaya uygun olması ayrıca meyvelerinin çeşitli endüstri kollarında kullanılması, son yıllarda nara verilen önemi artırmıştır.

Kışları ılık ve yağışlı, yazları uzun, sıcak ve kurak geçen yerlerde iyi yetişebilmektedir. -10 ˚C’nin altında taze sürgünler,-18 ˚C’nin altında ise ana gövde soğuktan zarar görmektedir. Nar, güneşi çok seven bir bitkidir. 0 metreden 1000 metre yüksekliğe kadar yetişebilmesi çeşitli iklim tiplerine toleransını gösterebilmektedir. Nar bitkisi, geç çiçek açtığı için ilkbahar donlarından zarar görmemektedir ancak geç olgunlaşan çeşitler sonbahar geç donlarından zarar görebilmektedir. Nar yetiştiriciliğinde, yıllık ortalama 500 mm.’lik yağış yeterli olmakla beraber bu yağışların ilkbaharda düşmesi istenmektedir. Yaz aylarında düşen yağışlar, meyve kalitesini bozmakta, olgunluğa yakın yağan yağmurlar meyve kabuğunu çatlatmaktadır. Yazın meyve olumu sırasında görülen yüksek nispi nem, meyve kalitesini olumsuz etkilemektedir. Meyve oluşumu döneminde kuru hava koşulları kaliteli meyve oluşumunu sağlayarak pazar değerini artırmaktadır. Sert rüzgâr alan yerler, kışın sıcaklığın daha düşük hissedilmesine, yazları da dikenler meyve kabuklarını çizerek ürünün pazar değerinin düşmesine neden olmaktadır. Böyle alanlarda bahçe tesisi öncesinde rüzgâr kıranlar tesis edilmelidir. Narın çiçeklenmesi için oldukça yüksek sıcaklık toplamına gereksinim vardır. Sıcaklık toplamı yetersiz olduğunda ekonomik anlamda ürün alınamamaktadır. Bahçe tesisinde yeterli ışıklanma koşullarına da dikkat edilmelidir. Gerekli sıcaklık, toprak nemi ve güneşlenmenin sağlandığı koşullarda narların vegetatif gelişmesi 180-215 gün sürmektedir. Çiçeklenme dönemi 50-70 gün, meyve gelişme dönemi ise 120-160 gündür. Tropik bölgelerde her dem yeşil olan nar, subtropik bölgelerde kısmen ya da tamamen yaprağını döker, soğuklama isteği de daha azdır.

​

Nar, çakıllı topraklardan ağır killi topraklara kadar çeşitli koşullarda yetişebilmektedir. En uygun toprak, derin, geçirgen, alkali, kumlu killi, organik maddelerce zengin topraklardır. Alkali ve asit topraklarda da yetişir, tuzluluğa orta derecede dayanabilir. Bazı meyvelerin tersine aşırı toprak nemine toleranslı olduğu görülmektedir. Narda en iyi gelişme, kuru ve sıcak hava koşullarıyla birlikte derin, geçirgen nemli ve serin topraklarda görülmektedir.

​

Nar bahçesi tesis edilecek yerin bulaşıcı hastalık ve zararlılar bakımından temiz olması gerekmektedir. Özellikle nematod yönünden kontrol edilmelidir. Sonbaharda derin sürüm yapılmalı, gerekirse 1 m. ara ile dipkazan çekilerek pulluk tabanı kırılmalıdır. Gerekirse sonbaharda 2. sürüm yapılmalıdır. Toprağa dikim öncesi 3-5 ton yanmış çiftlik gübresi karıştırılmalıdır. Dikim sonrası iki yıl yeşil gübre (fiğ ya da bakla) ekilerek çiçeklenme mevsiminde toprağa karıştırılmalıdır. Dikim için 40x 60 cm. çapında çukurlar hazırlanmalıdır. Dikim aralığı çeşitlere göre sıra üzeri 1,5-3 m., sıra arası 3-6 m. olarak uygulanmaktadır. İyi bir ışıklanma için fidanlar kuzey-güney doğrultusunda dikilmelidir. Verimli topraklarda sık dikim yapılıp (2x5m.) 8.-10. Yaşına geldiğinde sıra üzerinden seyreltme yapılarak bahçe dikim mesafesinin 4m.x5m. olması sağlanabilir. Nar (Hicaz) ağacı iyi bir bakım ile en yüksek verime 8–10 yılda ulaşabilir, bir ağaçtan 100-150 kg. ürün alınabilir. Nar fidanları 1 veya 2 yaşında bahçede hazırlanan yerlerine dikilebilirler. Yaprak dökümünden sonra kış ve erken ilkbahara kadar dikilebilirler. Yaprak dökümünden sonra kış ve erken ilkbahara kadar dikilebilirler. Dikim zamanı kökler düzene sokulur, çelik üzerindeki zayıf sürgünler çıkarılır. Tepesi 50-60 cm.’den kesilerek dikilir. Dikimden sonra mutlaka can suyu verilmelidir. Özellikle büyük bahçelerin yer seçiminde, işçi temini, ulaşım, taşıma gibi sorunlar olmamalıdır.

​

Bilinçli bir gübreleme yapmanın amacı bitkinin gereksinim duyduğu besin maddelerinin gereken miktarda ve zamanında, bitkinin alabileceği formda toprağa verilmesidir. En uygun yöntem yaprak ve toprak analizlerinin yapılmasıdır. Narlarda ilkbahar döneminde güneş gören meyvesiz sürgünlerin orta yapraklarından, bitkinin dört yönünden, 25 ağaçtan 100 adet yaprak yeterlidir. Organik gübrelerin narların gelişme, verim ve kalitesine etkisinin fazla olduğu tespit edilmiştir. Narlara verilecek çiftlik gübresi iyi yanmış olmalıdır. Çiftlik gübresi hem bitki besin maddesi içerir hem de toprağı ıslah eder. Verim yıllarında 2-3 yılda bir ağaç başına 40-50 kg’a kadar çiftlik gübresi gövde çevresine dal uçlarının ulaştığı mesafeye kadar serpilerek toprağa karıştırılmalıdır. Nar bitkisinin organik gübre gereksinimi için yeşil gübreleme yapılması da uygundur. Organik gübreden sonra narın en çok istediği besin maddesi azottur. Bakla, fiğ gibi bitkiler bahçenin tamamına ekilip, çiçeklenme döneminde toprağa gömülürler. Toprak ve yaprak analizleri sonucunda bitki besin maddesi noksanlığı görülüp, kimyevi gübre verilmesi gerekirse azotun 2/3’si ilkbahar (Mart) ayında, 1/2’i ise Haziran- Temmuz aylarında verilebilir. Gübrelemeden sonra ağaç hemen sulanmalı, sulanmayacaksa çapa ile toprağa karıştırılmalıdır. Fosforlu ve potasyumlu gübreler ise çiçeklenme, meyve tutumu, kök gelişimini etkilemektedir. Sonbahar ve kış aylarında verilmesi uygundur.